Sv. Wilibrorda, biskupa - nizozemské texty pro liturgii hodin

Nederland: H. Willibrord, bisschop, verkondiger van ons geloof, patroon van de kerkprovincie (patroon van bisdom Utrecht en Haarlem)

V Nizozemsku: sv. Wilibrorda, biskupa, hlasatele naší víry, patrona provincie (patrona diecézí Utrecht a Haarlem)

Hoe zouden wij geloven Heer,
als Gij niet wordt gehoord
bij monde van verkondigers
van uw verlossend woord?

Hoe zouden zij verkondigen,
als niet uw Zoon hen zond,
als niet uw Geest bekrachtigde,
de woorden uit hun mond?

Wij hebben door uw predikers
vernomen van uw Naam,
die ons met hoop en goede moed
het leven door doet gaan.

Wij danken hem die heeft geplant,
de Heer die wasdom schenkt
en ons, om het geloof verdeeld,
eens weer tesamen brengt.

Eer aan de Vader en de Zoon
en aan de heilige Geest
die ons geloof in leven houdt,
het wankele hart geneest.

invitatorium Pojďme, chvalme Boha za svědectví[?] svatého Wilibrorda.

[Nebo, volněji podle latiny:] Pojďme, klaňme se Bohu o svátku svatého Wilibrorda.

Srov. též další invitatoria na podobný motiv. Latinský text je (celý až na jméno světce) zřetězení jednotlivých slov a slovních spojení z žalmu Venite, v překladu se nezdá možné tento jeho charakter dokonale zachovat.

("Pojďme" se odchyluje od mluvnické osoby obou předloh ve prospěch českého znění Žalmu 95,1.)

Willibrord, in vroeger eeuwen
bracht gij ons het ware licht,
dat verhelderend omstraalde
’t kruis, door u hier opgericht.

Brenger van het nieuwe leven
in de blijde boodschap Gods,
heidendom werd uitgedreven,
Christendom werd Neerlands trots.

Willibrord, blijf ons gedenken,
vruchten van uw moeizaam werk,
dat we ons christen-zijn belijden,
één in Christus’ éne kerk.

Om de bode, ons geschonken,
om zijn liefde, moed en kracht,
zij aan God, één en drievuldig,
door ons allen dank gebracht.

Uit een preek van de heilige Alcuin, abt van Tours († 804), op het feest van de heilige Willibrord

Wat wij in hem prijzen, moeten wij in ons eigen leven waarmaken.

Laat ons allen blij zijn in de Heer, veelgeliefden, en jubelen van geestelijke vreugde! Want God heeft ons deze grote verkondiger van het leven geschonken, deze leraar der gerechtigheid en grondlegger van onze eenheid. Willibrord heeft ons immers samengebracht in deze heilige schaapsstal en onderricht in het ware geloof.

Laat er ook vreugde zijn bij al het volk dat vandaag hier is samengestroomd voor het jaarlijks feest van onze heilige vader en dat aan de nachtwake ter ere van deze apostel met eerbied heeft willen deelnemen, in tegenwoordigheid van onze Heer Jezus Christus, de heilige engelen en deze heilige bisschop zelf.

Ik bezweer u: laat niemand wankelen in zijn geloof of twijfelen aan de vergeving van zijn zonden en aan de verhoring van zijn gebed, want God heeft ons zo’n machtige beschermer gegeven! Op zijn voorspraak wil Hij ons verhoren en naarmate wij Hem met groter vertrouwen aanroepen, zullen wij des te eerder worden verhoord. Het geloof verkrijgt immers alles. Dat zien wij duidelijk aan het voorbeeld van deze heilige man, wiens feest wij vandaag vieren. Want van jongsaf aan heeft hij God willen behagen door zijn geloof.

Door het geloof gedreven, heeft hij uit liefde tot God zijn vaderland, zijn familie en vrienden verlaten en aardse goederen niets waard geacht om de hemelse te kunnen verkrijgen. Daarom heeft hij van zijn werk rijke vrucht geoogst: hele volken heeft hij tot Christus bekeerd, talloze heidenen heeft hij van hun dwalingen en zonden afgebracht en, met de hulp van Gods genade, heeft hij hen die voorwerp van Gods toorn waren, tot voorwerp van Gods erbarmen gemaakt. De hel heeft hij gesloten, de hemel geopend.

Vele volken heeft hij bezocht om ze allen te brengen naar de weg van de waarheid. Hij heeft zichzelf niet gespaard, hij heeft wilde stammen getrotseerd met het risico er als martelaar te sterven. Maar God heeft hem bewaard voor het heil van velen, want door zijn prediking zou hij groter glorie verwerven dan wanneer hij alleen de kroon van het martelaarschap had ontvangen.

Zie, veelgeliefden, hoe glorieus het is de Heer te volgen! Uit liefde tot Christus heeft Willibrord zijn vaderland prijsgegeven om een zwervend leven te leiden. Hij heeft de rijkdommen van de wereld als verlies beschouwd en vrijwillig de armoede omhelsd. Het is bekend hoezeer hij sindsdien bij de mensen in ere staat. Maar de glorie die hij voor eeuwig bij de engelen bezit is onvergelijkelijk groter!

Moge het voorbeeld van deze heilige leermeester ons wekken uit onze geestelijke slaap en traagheid, ons moed geven als strijders in hemelse krijgsdienst, ons leren geen waarde te hechten aan tijdelijke goederen en naar de eeuwige te verlangen. Wat wij in hem prijzen, moeten wij in ons eigen leven waarmaken. Wij zingen zijn lof om zijn zwoegen en strijden. Maar laten wij ook onze schreden richten naar zijn voetspoor. Want als wij zijn heilig voorbeeld navolgen, zullen wij ook de beloning ontvangen en delen in zijn geluk. Degene die hem heeft gekroond zal onze helper zijn: Jezus Christus, onze Heer, die met de Vader en de heilige Geest leeft en heerst in de eeuwen der eeuwen.

Uit de kerkgeschiedenis van het Engelse volk door Beda de Eerbiedwaardige († 735)

Willibrord verkondigde wijd en zijd het woord van het geloof.

De eerbiedwaardige en met alle eer te vermelden dienaar van Christus, de priester Egbert, die op het eiland Ierland het leven van een vreemdeling leidde om het vaderland in de hemel te bereiken, vatte op zekere dag het plan op om zich voor velen nuttig te maken. Hij wilde als apostel gaan werken en het woord Gods verkondigen aan enige van de volken die nog nooit van het evangelie hadden gehoord. Want hij wist dat er zeer vele van zulke volken waren in Germanië.

Maar toen de man Gods Egbert zag dat hijzelf niet naar de heidenen kon gaan om daar het evangelie te verkondigen, omdat hij weerhouden werd door andere werkzaamheden ten bate van de kerk, en dat ook Wigbert, na zijn komst in die streken, geen vorderingen maakte, deed hij nog een poging om heilige en ijverige mannen uit te zenden voor de verkondiging van het woord. De voornaamste onder hen was Willibrord, die zowel door zijn priesterschap als door zijn verdiensten boven de anderen uitmuntte.

Toen zij, twaalf in getal, daar aangekomen waren, gingen ze eerst naar de Frankische hofmeier Pippijn, door wie zij vriendelijk ontvangen werden. Omdat deze kort tevoren het aangrenzende gebied van de Friezen veroverd en hun vorst Radboud verdreven had, zond hij hen daarheen om het geloof te verkondigen. Hij gaf hun zijn gezagvolle steun, zodat niemand de verkondigers iets in de weg zou leggen. Ja, hij begunstigde degenen die het geloof wilden aannemen.

Zo kwam het dat, mede door de werking van Gods genade, in korte tijd velen zich van de afgodendienst tot het geloof in Christus bekeerden.

Nadat degenen die naar het land van de Friezen waren gekomen, daar enkele jaren gemissioneerd hadden, zond Pippijn met aller instemming de eerbiedwaardige man Willibrord naar Rome, waar Sergius nog steeds paus was, met het verzoek hem tot aartsbisschop van het volk der Friezen te wijden. Dit geschiedde, overeenkomstig zijn wens, in het jaar des Heren 696. Hij werd in de kerk van de heilige martelares Cecilia op haar feestdag zelf gewijd. De paus gaf hem bij die gelegenheid de naam Clemens en liet hem spoedig, twee weken na zijn aankomst in Rome, naar zijn bisdom terugkeren.

Pippijn schonk hem een plaats voor zijn bisschopszetel in zijn bekende vestingstad die in de oude taal van dat volk Wiltaburg, dat wil zeggen: nederzetting van de Wilten, en in het Latijn van Gallië Traiectum (Utrecht) heet. Nadat de eerbiedwaardige bisschop daar een kerk had gebouwd, verkondigde hij wijd en zijd het woord van het geloof, bekeerde velen van hun dwaling en bouwde in die streken verscheidene kerken en ook enige kloosters.

Niet lang daarna stelde hijzelf in die streken ook andere bisschoppen aan die behoorden tot de broeders die samen met hem, ofwel na hem, gekomen waren om te prediken. Van hen zijn er al enigen in de Heer ontslapen. Maar Willibrord zelf, bijgenaamd Clemens, is nog altijd in leven, eerbiedwaardig door zijn hoge leeftijd: hij is nu 36 jaar bisschop en verlangt met hart en ziel, na zoveel strijd in de dienst van God, naar de beloning van het eeuwig vaderland.

3. ant. [podle nizozemštiny] Raduj se, svatá církvi, zásluhy svatého Wilibrorda ti propůjčují zářivý jas.

[nebo, podle latiny] Ať se raduje církev, okrášlená slavnými zásluhami svatého Wilibrorda.

2. ant. Šťastný biskup, bohatý zásluhami, neboť shromáždil mnohé. Nyní žije s nejvyšším pastýřem ve věčném světle, aleluja.

[nebo:] ... s knížetem pastýřů ...

"Biskup" překládáme podle latiny, protože subst. "praesul" v liturgické latině označuje snad výhradně biskupy a čeština žádný způsob, jak říci "biskup" bez použití slova "biskup" (a bez specifických konotací označení "velekněz" nebo "arcipastýř") nenabízí.

Překlad "nejvyšší pastýř" podle nizozemštiny je v kontextu DMC narážka na invitatorium ze společných textů o duchovních pastýřích, "kníže pastýřů" podle latiny zase narážka na jeden z hymnů téhož commune.

ant. k Magnificat [podle nizozemštiny] Svatý Wilibrord, náš otec, vede svůj lid. Z nebe shlíží na nás, kteří plujeme na rozbouřeném moři. Kéž nás jeho zásluhy a přímluvy chrání před ztroskotáním a záhubou.

[nebo, podle latiny] Svatý otče Wilibrorde, řiď svůj lid! Shlédni z nebe, pohleď, jak plujeme na rozbouřeném moři, a skrze své přímluvy a slavné zásluhy nás zachraň před ztroskotáním.